Венеција тоне, но има радикален план за поткревање на градот 

Венеција е позната како „пловечки град“, но во исто време и како град што тоне. Во последните сто години, земјата под градот се спуштила за околу 25 сантиметри, додека нивото на морето се искачило за речиси 30 сантиметри. Таа комбинација станува сè покатастрофална – редовните поплави веќе не се исклучок, туку реалност. Градот буквално тоне во сопствената лагуна, пишува Си-ен-ен.

За посетителите, оваа ранливост на Венеција само ја зголемува нејзината привлечност. Туристите се собираат за да го видат градот „додека сè уште можат“. За самите жители, тоа е секојдневна борба со природата. Но, што ако Венеција може буквално да се подигне?

Еден професор има план

Таква идеја ја изнесе Пјетро Театини, професор по хидраулика на Универзитетот во Падова. Тој предлага вбризгување вода длабоко под градот, со што ќе се подигне земјата на која се наоѓа Венеција. Тој вели дека градот би можел да се искачи за дури 30 сантиметри, што би значело дека ќе купат најмалку 50 години време за да се изнајде трајно решение.

Звучи како научна фантастика, но проектот има сериозна научна основа, пишува Си-ен-ен. Иако Италија троши милијарди на системот на пловечки брани МОСЕ што го штити градот од плима и осека, Театини верува дека самото подигнување на почвата може да помогне долгорочно.

Венеција долго време живеела со вода, понекогаш против неа. Низ вековите, властите ги пренасочувале реките, копале канали и управувале со лагуната за да го зачуваат градот. Но, во 20 век, работите тргнаа во погрешна насока. Во текот на 60-тите и 70-тите години, подземна вода била испумпана од индустриската зона во Маргера, што довело до дополнително пропаѓање на земјата – речиси 13 сантиметри за само две децении.

Денес, градот е заштитен со системот МОСЕ, скапа бариера што се издига од морското дно и ја затвора лагуната од екстремно високи плими. Тестиран за прв пат во 2020 година, проектот беше планиран уште во 80-тите години. Во тоа време се верувало дека браните ќе се користат само неколку пати годишно.

Но, климатските промени променија сè. Само во последните 20 години, нивото на морето повисоко од 110 см, што предизвикува сериозни поплави, е регистрирано повеќе од 150 пати. МОСЕ веќе е активиран околу 100 пати, иако сè уште не е официјално пуштен во целосна употреба. Секое подигнување на браните ја затвора лагуната, што влијае на превозот, природниот систем за испирање на лагуната и целиот нејзин екосистем. Во исто време, Венеција продолжува да тоне околу два милиметри годишно, додека морето се издига уште побрзо, пет милиметри годишно. Како би функционирало подигнувањето на земјата?

Театини предлага вбризгување солена вода во длабоките слоеви на почвата, на длабочина од 600 до 1000 метри. Водата би се пумпала низ бушотини распоредени во круг со дијаметар од десет километри околу градот, во внатрешноста на лагуната, без да се чепкаат Јадранот или копното.

Тој нашол инспирација во складиштата за гас во низините на реката По, каде што инженерите забележале дека земјата се крева кога резервоарите се полнат и се спушта кога се празни. Зошто да не се примени тој принцип обратно, наместо со екстракција, водата би се враќала во длабочината? Планот предвидува рамномерно издигнување на целата област, за разлика од претходните обиди што вклучуваа вбризгување цемент, што во Венеција би барало стотици бушотини и би било тешко да се спроведе.

Тестирањето би траело со години

Проектот би започнал со пробна бушотина со дијаметар од 20 сантиметри и длабочина од 1000 метри. Во него би бил вметнат филтер, низ кој водата полека би течела во почвата. Постапката е слична на онаа за екстракција на подземни води, само во спротивна насока.

Театини истакнува дека не станува збор за фракинг, техника што користи висок притисок за кршење на карпите, туку за контролирано вбризгување под низок притисок, без пукање на карпите. Ако водата се пумпа пребрзо, може да се формираат пукнатини, што би било исклучително опасно. Тестирањето би траело две до три години и би чинело помеѓу 30 и 40 милиони евра. Целокупниот проект би бил три пати поевтин од МОСЕ, кој веќе чини повеќе од шест милијарди.

Да се ​​затвори лагуната или да се спаси градот?

Некои предлагаат радикално решение – целосно затворање на лагуната и нејзино претворање во езеро. Тоа би го спасило градот, но би го уништило природниот екосистем што постои повеќе од 2000 години. Театини истакнува дека лагуната е „дел од самата Венеција“.

Некои експерти се сомневаат во неговиот план, но тој тврди дека тоа се должи на ограниченото познавање на длабоките геолошки структури. Оние што се занимаваат со геомеханика на длабока почва, вели тој, веруваат дека проектот е изводлив. Професорот Дејвид Добсон од Универзитетот во Лондон вели дека е „умерен оптимист“, но предупредува на сложеноста на процесот – откако карпите ќе изгубат вода, тие се компресираат и не можат лесно повторно да се шират.

Спасение или откажување

Театини се занимава со оваа идеја со децении. Неговиот ментор Џузепе Гамболати предложил вбризгување течност длабоко во земјата уште во 70-тите години. Но, проектот никогаш не беше сериозно разгледан. „Мораме да почнеме да правиме нешто, и тоа веднаш“, вели Театини. „Ова е единствениот предлог што е веќе разработен и може да се тестира утре, само треба политичка одлука.“

Во март 2025 година, беше основана државна агенција за лагуни за надгледување на идните проекти. Без оглед на тоа кој пат ќе се избере, трошоците ќе се мерат во милиони, ако не и милијарди евра.

Некои се прашуваат дали вреди да се спаси град чие население паднало под 50.000, а 70 отсто од населението се преселило на копното поради туризмот и високите трошоци за живот. Но, Театини одговара: „Препуштање на градот на судбината би била најрадикалната опција. Венеција е единствена, нема друго место како неа. И затоа мора да ја зачуваме, доколку е воопшто можно, во нејзината природна средина: лагуната, со гондоли, вапорети и сè што го прави нејзиниот дух.“